Sultan üçüncü Selîm Han’ı tahttan indiren âsîlerin ele başısı. Kastamonuludur. Mayıs 1807’de Osmanlı sultânına karşı yabancıların da desteği ile harekete geçen âsîlerin lideri olup, isyândan önceki hayâtı karanlıktır. Kabakçı Mustafa, üçüncü Selîm Han’ın tahttan indirilmesindeki rolü ve ondan sonraki tutarsız hareketleri yüzünden Temmuz 1808’de Alemdâr Mustafa Paşa’nın adamları tarafından Boğaz’daki evinde öldürüldü. 25 Mayıs 1807 günü başlattığı isyânıyla meşhur oldu.

Kabakçı Mustafa isyânının sebepleri çok çeşitlidir. On sekizinci asrın sonlarında Osmanlı Devleti dışta ve içeride çeşitli düşmanlarla mücâdele ediyordu. Nizam ve disiplini kalmamış olan yeniçeri ordusunun gayretsizliği neticesinde bu savaşların büyük bir bölümü mağlûbiyetle neticeleniyordu. Bu sebeple sultan üçüncü Selîm Han 1789’da saltanata geçince, ilk olarak Nizâm-ı cedîd adı verilen ıslâhat hareketlerine girişmişti. Bu ıslâhatların en önemli bölümünü ise yeniçeri ordusunun yanında ikinci talimli ve düzenli modern bir ordunun (nizâm-ı cedîd ordusu) kurulması teşkil ediyordu. Nitekim evvelâ İstanbul’da sonra da Anadolu’nun çeşitli şehirlerinde kurulan Nizâm-ı cedîd-askerleri, ilk defa olarak, Mısır seferi sırasında Akka önünde Napolyon’a karşı başarılar kazandı. Ancak Nizâm-ı cedîdin kuruluşundan itibaren düşmanlık besleyen yeniçeri ocağının kini bu başarılardan sonra daha da arttı. Devlete zararları bir yana hiç bir faydalan dokunmayan; âdetleri, savaşta düşman önünden kaçmak, sulh zamanında eşkıyalık, kabadayılık ve esnaflık yapmak olan yeniçeriler, son günlerinin yaklaştığını iyice hissediyorlardı.

Bu arada sultan Selîm Han’ın ıslâhat fikirlerine karşı çıkan bâzı devlet adamları da yeniçerilerin bu huzursuzluğundan faydalanarak ....