Geçtiğimiz haftalarda Londra'da açılan ve İslam medeniyetinin bilim, sanat ve teknoloji gibi alanlarda dünya medeniyetine yapmış olduğu katkıları anlatan isimli sergi Bilim Müzesi'nde devam ediyor.





İslam medeniyetine ait ilmî başarıların, günümüz dünyasına ışık tutan yönlerine dikkat çekmek amacıyla yola çıkan ve geçmiş yıllarda İngiltere'nin birçok şehrinde sergilenen '1001 Buluş' sergisi geleneksel hale geldi. Sergilenen eserler, Müslüman bilim adamlarının İslam dünyasında 'altın çağ' olarak bilinen 7. yüzyıl ile 17. yüzyıl arasındaki bilimsel faaliyetlerini kapsıyor. İslam dünyasının bilim, kültür, sanat ve teknolojideki bu 'Altın Çağ'ı, Avrupa'nın 'Karanlık Çağ'ına denk geliyor ve Rönesans hareketine de kaynaklık ediyor.

Çok sayıda ilginç tasarımdan oluşan eserlerin yer aldığı sergide en dikkat çeken parça, 1206 yılında Türk bilim adamı İsmail El-Cezeri tarafından tasarlanan 6 metre yüksekliğindeki "Fil Saati" maketi. Dev bir saat kulesini andıran Fil Saati, su düzeneğiyle çalışıyor. Sergide İsmail El-Cezeri, Piri Reis, Mimar Sinan, Takiyüddin Raşid, Lagari Hasan Çelebi ve Matrakçı Nasuh gibi Türk bilim adamlarının buluşları önemli yer tutuyor.

Serginin hayata geçirilmesinde Türk bilim adamlarının yanı sıra, Bilim Teknoloji ve Medeniyetler Vakfı Başkanı Salim El-Hassani'nin büyük emeği var. El-Hassani, "Karanlık Çağ olarak bilinen bu dönem aslında Çin, Hindistan ve Arap dünyasında bilim ve kültürde büyük ilerlemelerin görüldüğü bir dönemdi. Yine bu dönemde günümüzün matematik, kimya ve fizik biliminin temelini oluşturan icatlar yapıldı. Bu önemli sergi, dünyanın İslam medeniyetinden devraldığı bilimsel mirasın bir göstergesidir. Son 10 günde bu sergiyi görmek için Bilim Müzesi'ni 150 binden fazla kişi ziyaret etti." diyor.

Serginin Türk ziyaretçilere de hitap ettiğini vurgulayan El-Hassani, Türklerin bilim dünyasına bağışıklık sistemini, motorlu uçuş ve Amerika kıtasının en eski haritasını kazandırdığını söyledi. Türklerden El-Cezeri, Takiyüddin Raşid, Mimar Sinan gibi dahi bilim adamlarının çıktığını belirten El-Hassani, "Takiyüddin Raşid olmadan endüstri devrimi belki de yaşanmayacaktı. Mimar Sinan'ın bıraktığı etki Avrupa ve Amerika kıtalarında görülebilir. Bu sergi bu göz açıcı gerçekleri geniş kitlelere sunacak." ifadesini kullanıyor.

Türk bilim adamı El-Cezeri'nin buluşu olan 'Fil saati' ile ilgili ilginç bilgiler aktaran El-Hassani, buluşun çeşitli medeniyetlerin, toplumun gelişmesine katkısını gösterdiğini söylüyor. El-Cezeri'nin kendi yaşadığı bölgenin mevcut ortamında fil olmamasına rağmen saati bir filin üzerine oturttuğuna dikkat çeken El-Hassani, Türk bilim adamının buluşunu 'medeniyetler saati' olarak tanımlıyor: "Bu Hint medeniyetini simgeliyor. Filin karnına yerleştirilen ve saati çalıştıran su düzeneği antik Yunan; sarıklı, Arap kıyafetli robotlar İslam dünyasını; kalenin üzerinde duran 'anka kuşu' Mısır medeniyetini ve yukarı aşağı hareket eden ejderhalar da Çin'i simgeliyor." diyor.



Londra Bilim Müzesi'nde açılan "1001 Buluş: Dünyamızın İslam Mirasını Keşfet" (1001 Inventions: Discover the Muslim Heritage of our World) isimli sergi 25 Nisan gününe kadar gezilebilecek.

FOTOĞRAF MAKİNESİNİN BABASI

Sergide, günümüz optik bilimine ışık tutan ve 'karanlık oda' olarak adlandırılan İbn Heysem'in 11. yüzyıla ait buluşu, ilgi gören eserler arasında. Bazı çevrelerce 'fotoğraf makinesinin babası' olarak anılan Arap fizikçi İbn Heysem, karanlık günler yaşayan Avrupa'ya, ilim, kültür ve sanat alanında katkı sunan yüzlerce bilim adamından biri.

Optikte gölgenin nasıl meydana geldiğini araştıran İbn Heysem, fotoğrafın ilk modelini karanlık odada deneyen ilk bilim adamı. 'Karanlık oda' tabiri onun eserlerinden Avrupa'ya geçti. Bu deneyde aydınlık bir cisimden gelip küçük bir delikten, karanlık bir odanın içine giren ışınların duvara yansımasıyla ortaya çıkan görüntülerden oluşuyor. İbn Heysem'in bu buluşu devrim niteliği taşıyor.

Okul, ev, pazar, şehir, tıp, dünya ve kainat şeklinde yedi bölüme ayrılan sergide dikkat çeken eserler arasında Çinli Müslüman Zheng He tarafından inşa edilen yelkenli gemi, enerji tasarruflu Bağdat evi, El-İdrisi'ye ait 3 metre uzunluğunda dünya haritası ve çok sayıda cerrahi alet yer alıyor.

İngiltere'nin birçok şehrinde ziyaretçilere kapılarını açan 1001 Buluş sergisi 2008 yılında İngiltere Parlamento binasında, 2006 yılında ise İslam Konferansı Örgütü Genel Sekreteri Ekmeleddin İhsanoğlu'nun da katılımıyla Manchester şehrinde gerçekleşmişti. Sergide genç nesilleri bilime teşvik etmek amacıyla eserlerin eğitici ve eğlendirici olmasına da dikkat edilmiş. 25 Nisan gününe kadar açık olacak sergiyi ziyaretçiler ücretsiz olarak gezebilecek. Eserlerin Türkiye'de de sergilenmesi planlanıyor.


TÜRK BİLİM ADAMLARI AĞIRLIKTA

Londra Bilim Müzesi'ndeki 1001 Buluş sergisinde Mimar Sinan'ın etkisi çok fazla. Sinan'ın Osmanlı mimari hayatına damgasını vuran külliye, medrese, köprü gibi eserlerinin Avrupa'ya tesiri de dikkat çekiyor. Amerika kıtasını gösteren en eski haritalardan biri olan Piri Reis'in haritası, serginin en dikkat çekici ve önemli eserleri arasında. 16. yüzyılda Piri Reis tarafından çizilen harita, Avrupa ve Afrika'nın batı kıyıları, Güney Amerika'nın doğu kıyıları ile Amerika kıtasını gösteriyor. ZAMAN