UNESCO'nun, 2013'ü Piri Reis Yılı ilan etmesinden bu yana Türkiye'de epey bir etkinlik yapıldı, çokça sempozyum düzenlendi, Piri Reis'in çizdiği haritalardan sergiler açıldı. Yılın bitimine iki buçuk ay kala, 25 Ekim'de Beşiktaş'taki Deniz Müzesi'nde açılacak olan “Piri Reis ve Haritaları” sergisi, diğerlerinden biraz farklı. Hasan Mert Kaya ve Sinan Ceco'nun küratörlüğünü üstlendiği sergi, ‘kitap tanıtımı ve harita sunumu' olmaktan ziyade, Piri Reis'in 500 yıl önce çizdiği dünya haritasını günümüz teknolojisiyle, üstelik eğlenceli bir şekilde sergileyen, ayrıca onu, öncü bir İslam bilgini olarak çağdaşlarıyla mukayese imkanı tanıyan interaktif bir çalışma.

Müzenin ikinci katında gezebileceğiniz sergi, 8 dakikalık kısa filmle başlıyor. Ahmet Mümtaz Taylan'ın seslendirdiği film, Piri Reis'in Gelibolu'da amcası Kemal Reis'in yanında başlayan denizcilik macerasının, Kahire'de idam edilmesiyle nasıl sona erdiğini anlatıyor. İkinci bölümde, Piri Reis'in coğrafi ve kartografik başarısını görebileceğiniz mukayeseli sergi alanına giriyorsunuz. Burada hem Piri Reis'in çizdiği Akdeniz kıyılarındaki haritaları, bugünkü uydu fotoğraflarıyla karşılaştırabiliyor, hem de onu çağdaşları Kristof Colomb ve Gerardus Mercator ile mukayese edebiliyorsunuz.

Şöyle ki; Piri Reis, Akdeniz'de 2 bin limanın haritasını çizdi. En batıdan en doğuya, kuzeyden güneye Akdeniz'de girip çıkmadığı liman kalmadı neredeyse. Onun ölümsüz eseri Kitab-ı Bahriye'de bu haritaların hepsi yer alıyor. Kitab-ı Bahriye'den seçilen 50 harita, ikinci bölümde bugünkü uydu görüntüleriyle arkalı önlü sergileniyor. Tavandan sarkıtılan iplere tutuşturulan 60×70 ebatındaki Kıbrıs adası, Anamur, Malta adası, Adriyatik Denizi, Beyrut Limanı, Çanakkale Boğazı, Korsika adası vb. adaların haritalarını, Osmanlı amirali Piri Reis'in nasıl çizdiğini, nasıl bir zekâya sahip olduğunu ve kullandığı teknolojiyi uydu fotoğraflarına bakınca daha iyi anlıyorsunuz. Bu vesileyle beş yüzyılda o coğrafyanın değişimine tanıklık ediyorsunuz. Mesela Fransa Nice’teki koylar geçen bunca zamanda dolmuş, koyun ağzına havaalanı yapılmış.

Sergilenen 50 haritayı, bir TV ekranı yerleştirmesi tamamlıyor. Türk mühendisler tarafından yazılımı hazırlanan ekranda, üzerinde 70 adet kırmızı nokta bulunan Akdeniz haritası yer alıyor. Mesela en batıdaki noktaya tıkladığınızda Piri Reis'in çizdiği Sardunya adasının, Tunus'un, Gırnata'nın, Cebelitarık Boğazı'nın, Akka Körfezi'nin, Gazze'nin, Batı Trablus'un ya da Venedik'in haritasını görüyorsunuz.

Piri Reis'in 500 yıl önce çizdiği ve bugün onu anmamıza vesile olan dünya haritasının, serginin küratörlerinin ifadesiyle ‘bizim açımızdan en sıkıntılı yönü Asya, Avrupa ya da Afrika'nın bu haritada nerede olduğunu kimsenin anlayamamasıydı'. Sergide yer alan şeffaf brandalı harita dolabının önüne gittiğinizde bu mesele çözülüyor. 80×100 ebatındaki dolabın zemininde günümüzde çizilmiş kocaman bir dünya haritası var. O dünya haritasının üzerine sürgü yardımıyla elle çekebileceğiniz şeffaf brandadan üç harita daha yapılmış. Brandalardan birine Piri Reis’in, diğerine Kristof Kolomb’un, diğeri de Mercator’un dünya haritası yerleştirilmiş. Siz bu haritalardan birini çektiğinizde arkadaki modern dünya haritası ile eski haritaların kontürleri arasında kıyas yapma imkanınız oluyor. Böylece üç denizcinin haritalarındaki fark da ortaya çıkıyor.

Serginin en ilgi çekici kısmı, üçüncü bölümde. Hasan Mert Kaya ve Sinan Ceco, burada ....