Osmanlı Devleti’nin doğuşu sorunu Türk ve Batılı tarihçiler arasında yoğun bir ilgi konusu olmuş ve farklı öğelere belirleyici statüler atfeden tezler ortaya atılmıştır. Namık Kemal’in “Cihângirâne bir devlet çıkardık bir aşiretten,” diye özetlediği bu süreçte, tarihçilerin daha çok ön plana çıkardıkları öğeler de “gaza ruhu”, “Ahilik”, “Türklük ve devşirmelik” gibi dini ve etnik öğeler olmuştur. Werner’in Büyük Bir Devlet’in Doğuşu: Osmanlılar başlıklı eseri, tarihi-maddeci yaklaşımıyla Batı tarih-yazıcılığında bu konuda özgün bir yer işgal ediyor.

Werner eserine Batı’da ve Sovyet dünyasında yapılan Osmanistik ve Türkoloji çalışmalarının genel bir tablosuyla başlıyor. Bu girişinde yazar, konuya milliyetçi önyargılarla eğilen yaklaşımları eleştiriyor. Yine aynı konuda “milliyetçi sivrilikler ve yanıltıcı betimlemelerin sakatlayıcı etkilerinden zarar gören” Türk tarih-yazıcılığı da Werner’in eleştiri oklarından kurtulamıyor. Yazar bu bağlamda tarih literatürümüzü genellikle “tek yanlı, yüzeysel ve övgücü” bulan F. Babinger’i de tanık gösteriyor. Buna karşılık, kendisi, siyasi tarihçiliğin çoğu kez içinde kaybolduğu anlamsız saray entrikalarını bir yana bırakarak, Osmanlı devletinin kuruluş sorununa bir “sınıflaşma süreci” ve bu sürecin yarattığı “üretim biçimi” bağlamında yaklaşıyor.

Osmanlı’nın kuruluşu ve üretim biçimi sorunları ....